TÓM TẮT
Video hướng dẫn sinh sản vô tính là gì?
Bạn đang tìm hiểu về sinh sản vô tính ở thực vật? Hãy cùng xem video dưới đây để hiểu rõ hơn về khái niệm này.
Sinh sản vô tính ở thực vật là gì?
Sinh sản vô tính là quá trình sinh sản trong đó tế bào đực và cái không kết hợp với nhau. Trong quá trình sinh sản vô tính, con cái được sinh ra giống hệt và giống hệt cây bố mẹ. Không giống như sinh sản hữu tính, trong đó các tế bào nam và nữ kết hợp với nhau để sinh ra con cái, sinh sản vô tính không yêu cầu quá trình này.
Cây vô tính thường tồn tại tốt hơn trong môi trường ổn định hơn so với cây sinh sản hữu tính vì chúng có cùng gen với bố mẹ.
Các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật
Sinh sản vô tính ở thực vật có hai hình thức chính: sinh sản bào tử và sinh sản sinh dưỡng.
a – Sinh sản bào tử
Sinh sản bào tử là hình thức sinh sản phổ biến ở rêu và dương xỉ. Trong quá trình sinh sản bào tử, các sinh vật mới phát triển từ bào tử, hình thành bào tử bên trong bào tử.
Bào tử là sinh vật vô tính được bảo vệ bởi lớp vỏ cứng có thể chịu được các điều kiện bất lợi như nhiệt độ cao hoặc độ ẩm thấp. Trong điều kiện thuận lợi, bào tử nảy mầm và phát triển thành cây mới.
b – Sinh sản sinh dưỡng
Nhân giống sinh dưỡng là một hình thức nhân giống trong đó cây mới được tạo ra từ các bộ phận sinh dưỡng của cây, chẳng hạn như rễ, thân hoặc chồi. Việc nhân giống sinh dưỡng của cây có thể được người làm vườn thực hiện một cách tự nhiên hoặc nhân tạo.
Các bộ phận của cây có thể sinh sản vô tính bao gồm:
- Thân: Thân cây mọc ngang trên mặt đất và có các đốt hình thành chồi. Những chồi này thường phát triển thành cây mới.
- Rễ: Cây mới có thể mọc từ rễ bị biến dạng, gọi là củ. Ví dụ: khoai lang.
- Lá: Ở một số loài thực vật, lá được tách ra khỏi cây mẹ và có thể được sử dụng để trồng cây mới. Những chiếc lá này cho thấy sự phát triển của cây con ở rìa của chúng.
c – Ví dụ về sinh sản vô tính ở thực vật
Dưới đây là một số ví dụ về sinh sản vô tính ở thực vật:
- Cây gừng sinh sản bằng thân rễ. Những thân cây này mọc dọc theo các cạnh của đất hoặc gần bề mặt đất và phân nhánh ra để tạo thành cây mới.
- Ở khoai lang, cây mới có thể mọc lên từ những chồi non.
- Cây khoai tây sinh sản bằng củ. Sự phát triển dưới lòng đất này tạo ra những cây mới từ thân cây hoặc những điểm phát triển được gọi là “mắt”.
- Cây dâu tây nhân giống bằng cách sử dụng cành trên thân cây. Cành nhỏ này bám chặt vào đất và bén rễ, trở thành một cây mới.
- Cây tỏi, hành và hoa tulip đều nhân giống từ củ. Những thân cây ngắn dưới đất này, được gọi là củ, có một tấm đế được bao quanh bởi những chiếc lá biến dạng. Củ mới phát triển từ gốc củ bố mẹ.
d – Ưu và nhược điểm của sinh sản vô tính ở thực vật
Sinh sản vô tính ở thực vật có một số ưu điểm và nhược điểm quan trọng.
Ưu điểm của sinh sản vô tính bao gồm:
- Tăng tỷ lệ trưởng thành và cây trưởng thành cứng cáp hơn.
- Thực vật có thể duy trì nòi giống của mình mà không cần phụ thuộc vào các yếu tố khác, chỉ cần môi trường thích hợp.
- Cây con thừa hưởng tất cả các đặc điểm từ cây mẹ.
- Tỷ lệ hình thành cây con cao, số lượng lớn.
Nhược điểm:
- Sinh sản vô tính trong thời gian dài sẽ giảm sự đa dạng di truyền ở các đời sau, dẫn đến sự biến đổi di truyền thấp.
- Năng suất của cây trồng sẽ giảm dần theo thời gian khi sử dụng phương pháp nhân giống vô tính.
- Cây dễ bị nhiễm bệnh nếu cây mẹ đã bị bệnh.
Phương pháp nhân giống vô tính
Có nhiều phương pháp nhân giống vô tính ở thực vật, bao gồm:
a – Cắt cành
Phương pháp cắt cành là cách đơn giản nhất để nhân giống cây. Một phần của cây được cắt cùng với nút và sau đó được chôn vào đất. Vùng cắt được tưới nước thường xuyên để cây phát triển. Phương pháp này thường được sử dụng để nhân giống các loại cây như hoa hồng, hoa thảo dược và có tỉ lệ thành công cao.
b – Ghép cành
Phương pháp ghép sử dụng hai loài thực vật: một phần cây cần nhân giống được ghép vào cây đã có rễ. Phần được ghép hoặc gắn vào được gọi là cành ghép. Cả hai được cắt vát và đặt gần nhau rồi gắn chặt lại với nhau. Đưa hai bề mặt lại với nhau càng chặt càng tốt để giữ cây lại với nhau. Sau một thời gian, cành ghép bắt đầu đâm chồi và kết trái. Phương pháp ghép này phổ biến ở các loại cây nho, cây có múi, cam, bưởi…
c – Phân lớp
Phân lớp là phương pháp trong đó một phần cây được gắn vào cây khác và uốn cong, rồi phủ đất lên. Các cây con non có thể uốn cong dễ dàng mà không bị tổn thương và là loại cây ưu thích cho phương pháp này. Ví dụ, hoa nhài và hoa giấy (hoa giấy) có thể được nhân giống bằng cách phân lớp.
d – Nuôi cấy tế bào và mô thực vật
Phương pháp này sử dụng tế bào lấy từ các bộ phận khác nhau của cây như củ, lá, ngọn mọc, bao phấn, hạt phấn, túi phôi… để tạo cây con trên môi trường dinh dưỡng thích hợp trong bình thủy tinh. Tất cả các hoạt động này phải được thực hiện trong điều kiện vô trùng. Sau đó, cây con được cấy vào đất.
Cơ sở sinh lý của công nghệ nuôi cấy mô và tế bào thực vật là tính toàn năng của tế bào, tức là khả năng của một tế bào đơn lẻ phát triển bình thường thành một cây, hoa và quả hoàn chỉnh.
Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm sinh sản vô tính ở thực vật. Đừng quên ghé thăm trang chủ của VDO Software để tìm hiểu thêm thông tin về chúng tôi.
Từ khoá liên quan:
- Phương thức sinh sản vô tính ở thực vật
- Tái sản vô tính ở cây cỏ
- Quá trình sinh sản bằng nảy mầm
- Khái niệm sinh sản không qua phôi thai ở thực vật
- Ví dụ về sinh sản vô tính ở cây trồng
- Cơ chế sinh sản không cần phôi thai ở thực phẩm
