Axit axetic là một chất lỏng không màu và có vị chua. Đây là một trong những axit yếu và được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về công thức, tính chất và ứng dụng của axit axetic.
TÓM TẮT
Tính chất vật lý của axit axetic
Axit axetic có công thức hóa học là CH₃COOH. Đây là một chất lỏng không màu, có vị chua và hoàn toàn tan trong nước. Trong công nghiệp, dung dịch axit axetic với nồng độ từ 2 – 5% được sử dụng làm giấm ăn.
Công thức cấu tạo của axit axetic
Axit axetic có công thức cấu tạo là CH₃COOH. Phân tử axit axetic gồm 1 nhóm -OH liên kết với nhóm C=O, tạo thành nhóm -COOH. Chính nhóm -COOH làm cho phân tử có tính axit.
Tính chất hoá học của axit axetic
Axit axetic là một axit yếu, yếu hơn các axit như HCl, H2SO4, HNO3, H2SO3 nhưng mạnh hơn axit cacbonic H2CO3. Axit axetic có đầy đủ tính chất của một axit.
- Dung dịch axit axetic có thể làm quỳ tím đổi màu từ màu xanh sang màu đỏ.
- Axit axetic tác dụng với oxit bazơ, tạo thành muối và nước.
CH3COOH + NaOH → CH3COONa + H2O
CH3COOH + CaO → (CH3COO)2Ca + H2O - Axit axetic có thể tác dụng với kim loại (trước H) và giải phóng H2:
2CH3COOH + 2Na → 2CH3COONa + H2↑ - Axit axetic có thể tác dụng với muối của axit yếu hơn:
2CH3COOH + CaCO3 → (CH3COO)2Ca + CO2↑ + H2O - Axit axetic có thể tác dụng với rượu để tạo ra este và nước:
CH3COOH + HO-C2H5 → CH3COOC2H5 + H2O
Ứng dụng của axit axetic
Axit axetic được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Hơn 60% axit axetic được sử dụng trong công nghiệp để sản xuất các polyme từ vinyl axetat và xenlulozo este. Các vinyl axetat chủ yếu được sử dụng trong công nghiệp sơn, giấy bọc và nhựa.
Ngoài ra, axit axetic còn được sử dụng để sản xuất các dẫn xuất khác như:
- Aluminum axetat: Dùng làm thuốc nhuộm vải.
- Muối amoni axetat: Dùng để sản xuất axetamid – một chất dung môi trong y học.
- Muối kali: Sử dụng trong công nghiệp sơn.
- Metyl axetat: Dùng làm dung môi cho xenlulozo nitrat, este và các hợp chất khác.
- N-butyl axetat: Dùng làm dung môi trong công nghiệp sơn và gốm sứ.
- Axit phenylaxetic: Dùng trong công nghiệp nước hoa và tổng hợp penicinil.
Ngoài ra, dung dịch axit axetic được sử dụng trong các phòng thí nghiệm lâm sàng để dung giải hồng cầu và đếm bạch cầu.
Điều chế axit axetic
Có nhiều phương pháp để điều chế axit axetic. Một số phương pháp điều chế phổ biến bao gồm:
Cacbonyl hóa methanol
Quá trình carbonyl hóa methanol có thể tạo ra axit axetic:
CH3OH + CO → CH3COOH
Oxy hóa axetaldehyt
Trong công nghiệp, axit axetic có thể được sản xuất từ butan C4H10 thông qua quá trình oxy hóa:
2C4H10 + 3O2 → 4CH3COOH + 2H2O
Phương pháp lên men trong điều kiện hiếu khí
Phương pháp lên men này có thể được thực hiện theo cách lên men chậm hoặc lên men nhanh.
-
Lên men chậm: Đưa axit axetic vào thùng gỗ sồi có dung tích 250-300 lít, chiếm 1/5 dung tích thùng và thêm nước ép nho đến 1/2 thể tích. Quá trình lên men diễn ra ở nhiệt độ phòng và kéo dài trong vài tuần.
-
Lên men nhanh: Đưa axit axetic nồng độ 3-5% qua lớp chất mang như lõi bắp để thanh trùng và axit hóa chất mang để vi khuẩn axetic phát triển. Quá trình lên men diễn ra trong môi trường ẩm ướt và kéo dài từ 8-10 ngày.
Sản xuất axit axetic
Axit axetic có thể được sản xuất theo hai con đường chính là sinh học và tổng hợp. Tuy nhiên, phương pháp sinh học chỉ chiếm một phần nhỏ sản lượng. Trong thực tế, phần lớn axit axetic được sản xuất theo phương pháp tổng hợp.
Axit axetic là gì?
Axit axetic, còn được gọi là CH3COOH, là một hợp chất hữu cơ có tính axit mạnh. Đây là một chất lỏng không màu và có nhiều tên gọi khác nhau như etanoic, hydro axetat (HAc), ethylic acid, axit metanecarboxylic, dấm, acetic acid và acid ethanoic. Axit axetic đã được sử dụng trong công nghiệp, sản xuất thực phẩm và y học trong thời gian dài.
Tác hại của axit axetic
Axit axetic có thể gây kích ứng mũi, cổ họng và phổi khi hít phải một lượng lớn. Nếu nuốt phải, nó có thể gây ăn mòn miệng và đường tiêu hóa, dẫn đến nôn mửa, tiêu chảy và thậm chí gây tử vong. Tiếp xúc da với axit axetic cũng gây ra kích ứng da và có thể khiến bị bỏng trong vài phút.
Lưu ý khi sử dụng và bảo quản Axit axetic
Khi sử dụng axit axetic, cần đeo đồ bảo hộ như găng tay, mũ và áo dài để bảo vệ cơ thể. Nếu tiếp xúc với axit axetic, cần rửa ngay với nước. Axit axetic cần được bảo quản trong nơi có nhiệt độ và thông thoáng phù hợp, tránh ánh nắng mặt trời và ngọn lửa.
Bài viết được sáng tạo và viết bởi VDO Software. Xem chi tiết tại VDO Software.
